تأثیر هورمون های اسید سالیسیلیک و اسید جیبرلیک بر فرایندهای پیشگیری و بهبود زوال بذر دو رقم کنجد (sesamum indicum)

زوال یا پیری بذر یکی از عوامل کاهش دهندة بنیه و محدودکنندة جوانه زنی در بذر است. هدف این آزمایش بررسی تأثیر هورمون های اسید سالیسیلیک و اسید جیبرلیک بر بهبود خصوصیات جوانه زنی و پیشگیری از زوال بذور دو رقم کنجد بود. این آزمایش در طی سال های 1391 و 1392 در آزمایشگاه بذر گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج) انجام گرفت. ارقام کنجد استفاده شده، داراب2 و داراب14 بود. ابتدا آزمون استاندارد جوانه زنی به منظور تعیین قوة نامیة ارقام کنجد انجام گرفت. سپس برای ایجاد بنیه­های متفاوت ارقام از روش آزمون پیری کنترل شده استفاده شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل دو رقم بذر کنجد، سه سطح زوال (24، 48 ساعت و شاهد) و هفت ترکیب مختلف غلظت های هورمونی (25، 50 و 100 پی پی ام اسید­جیبرلیک- 25، 50 و 100 پی پی ام اسید سالیسیلیک به همراه شاهد) بود. صفات اندازه­گیری شده در این آزمایش شامل درصد جوانه زنی، شاخص جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، شاخص بنیة 1 و بنیة 2 بود. نتایج آزمایش نشان داد که زوال سبب کاهش صفات مورد اندازه­گیری شد. از میان ارقام به کاررفته، رقم داراب14 نسبت به شرایط زوال مقاوم تر از داراب2 بود. با اعمال تیمار هورمونی برای هر دو رقم بهبودپذیری و جلوگیری از زوال صورت گرفت، به طوری ­که در آزمایش تیمارهای هورمون قبل از زوال (پیش تیمار) در رقم داراب2، تمام غلظت های اسید جیبرلیک در سطح زوال 24 ساعت بهتر بودند. اما در رقم داراب14، در دو سطح زوال 24 و 48 ساعت، تیمارهای هورمونی بعد از زوال نتایج بهتری نشان دادند. غلظت 50 پی پی ام اسید سالیسیلیک یکی از بهترین غلظت های استفاده شده بود.